Hồng cầu hình miệng (hồng cầu có khe ngang hoặc lỗ cắt qua trung tâm) và giảm phosphate máu gây ra các bất thường về màng hồng cầu có thể dẫn đến thiếu máu tan máu.
(Xem thêm Tổng quan về Thiếu máu tan máu.)
Hồng cầu hình miệng
Hồng cầu hình miệng là một tình trạng hiếm hoi, trong đó một khe ngang hoặc lỗ thay thế khu vực trung tâm bình thường nhạt màu. Bệnh hồng cầu hình miệng
Bẩm sinh
Mắc phải
Hồng cầu hình miệng có thể là bẩm sinh hoặc mắc phải, cả hai có thể không có triệu chứng hoặc dẫn đến tan máu. Triệu chứng, nếu có, chủ yếu do thiếu máu.
Hồng cầu hình miệng bẩm sinh, do di truyền trội trên nhiễm sắc thẻ thường là rất hiếm. Bệnh có thể gây ra thiếu máu tan máu nặng biểu hiện rất sớm trong cuộc đời. Màng hồng cầu dễ bị xuyên thủng hơn ảnh hưởng đến các cation hóa trị một (natri, kali); sự di chuyển của các cation hóa trị hai và anion là bình thường. Phẫu thuật cắt lách có thể cải thiện tình trạng thiếu máu trong những trường hợp nặng, nhưng cần phải xem xét cẩn thận sự gia tăng các biến cố thuyên tắc huyết khối sau phẫu thuật cắt lách (1) và lợi ích điều trị ít rõ ràng hơn của phẫu thuật cắt lách.
Bệnh tăng hồng cầu hình răng cưa do mắc phải có kèm theo thiếu máu tan máu xảy ra chủ yếu là do uống qây quá nhiều rượu. Hồng cầu miệng và tan máu sẽ biến mất trong vòng 2 tuần sau khi cai rượu.
Thiếu máu do giảm phosphat máu (hypophosphatemia)
Tính mềm dẻo của hồng cầu thay đổi theo nồng độ ATP trong tế bào. Do nồng độ phốt phát trong huyết thanh ảnh hưởng đến mức ATP của hồng cầu, nên nồng độ phốt phát trong huyết thanh thấp (< 0,5 mg/dL [< 0,16 mmol/L]) sẽ làm giảm mức ATP trong hồng cầu. Các di chứng chuyển hóa phức tạp của hạ phosphat máu cũng bao gồm sự suy giảm axit 2,3-diphosphoglyceric, sự dịch chuyển sang trái của đường cong phân ly oxy, giảm sử dụng glucose và tăng sản sinh lactate. Các hồng cầu cứng nhắc, dễ bị tổn thương ở khi tuần hoàn qua mao mạch, dẫn đến sự tan máu và tạo ra các hồng cầu tròn nhỏ (tăng hồng cầu hình cầu).
Giảm phosphate máu nặng có thể xảy ra ở
Ăn nhiều sau khi đói
Giai đoạn hồi phục (lợi tiểu) sau bỏng nặng
Thừa dinh dưỡng
Kiềm hô hấp nặng
Bệnh nhân bị urê huyết có chạy thận nhân tạo đang dùng thuốc kháng axit
Bổ sung Phosphate ngăn ngừa hoặc đảo ngược tình trạng thiếu máu và được xem xét cho các bệnh nhân có nguy cơ hoặc có giảm phosphate máu.
Tài liệu tham khảo
1. Stewart GW, Amess JA, Eber SW, et al. Thrombo-embolic disease after splenectomy for hereditary stomatocytosis. Br J Haematol 1996;93(2):303-310. doi:10.1046/j.1365-2141.1996.4881033.x
