Suy kiệt là tình trạng mất cả mô mỡ và cơ vân. Tình trạng này xảy ra ở nhiều tình trạng và thường gặp ở nhiều loại ung thư di căn và tiến triển khi điều trị không thành công.
Một số bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư tuyến tụy và dạ dày gây ra chứng suy nhược cơ thể. Bệnh nhân bị thương tổn có thể mất 10% đến 20% trọng lượng cơ thể (1). Nam giới có xu hướng bị suy mòn do ung thư nặng hơn so với nữ giới. Kích thước u và sự lan tràn các tổn thương di căn đều không giúp tiên lượng mức độ suy mòn. Suy mòn có liên quan đến việc giảm đáp ứng với hóa trị liệu (xem thêm Tổng quan về liệu pháp điều trị ung thư), hoạt động chức năng kém và tăng tỷ lệ tử vong.
Nguyên nhân chính của suy mòn không phải chán ăn hay giảm cung cấp năng lượng. Thay vào đó là tình trạng rối loạn chuyển hóa do tăng quá trình dị hóa ở mô, giảm tổng hợp protein và tăng thoái hóa. Chứng suy mòn qua trung gian bởi một số cytokine nhất định, đặc biệt là yếu tố hoại tử khối u alpha, interleukin (IL)-1b và IL-6, do tế bào khối u và tế bào vật chủ sản sinh ra. Con đường adenosine triphosphate (ATP) –ubiquitin-protease cũng đóng một vai trò nhất định.
Nhận diện suy kiệt thường dễ, chủ yếu dựa vào sự sụt cân, mà rõ ràng nhất là mất khối cơ vùng mặt (mặt Hippocrate). Việc mất chất béo dưới da làm tăng nguy cơ bị thương do tỳ đè ở các vị trí nền xương.
Tài liệu tham khảo chung
1. Siff T, Parajuli P, Razzaque MS, Atfi A: Cancer-Mediated Muscle Cachexia: Etiology and Clinical Management. Trends Endocrinol Metab 32(6):382–402, 2021. doi:10.1016/j.tem.2021.03.007
Điều trị Suy kiệt trong ung thư
Điều trị bao gồm các biện pháp điều trị ung thư. Nếu ung thư có thể được kiểm soát hoặc chữa khỏi, tình trạng suy mòn sẽ giải quyết.
Dinh dưỡng đầy đủ cho độ tuổi, kích thước và mức độ hoạt động của bệnh nhân nên là mục tiêu; thường cho bổ sung calo. Tăng cân thường rất ít và dường như là tăng mô mỡ hơn là cơ. Chức năng cũng như tiên lượng đều không được cải thiện. Do đó hầu hết bệnh nhân ung thư bị suy kiệt, không khuyến cáo bổ sung nhiều năng lượng. Hỗ trợ dinh dưỡng qua đường tiêm không được chỉ định trừ những trường hợp không thể cung cấp đủ dinh dưỡng bằng đường uống.
Các biện pháp can thiệp khác đôi khi có thể giảm thiểu tình trạng suy mòn và cải thiện chức năng.
Corticosteroid làm tăng sự thèm ăn và có thể tăng cảm giác thoải mái nhưng không làm tăng cân.
Cannabinoids (cần sa, dronabinol) làm tăng cảm giác thèm ăn nhưng không làm tăng cân.
Các progestogen chẳng hạn như megestrol acetate 40 mg uống ngày 2 hoặc 3 lần/ngày, có thể làm tăng cả sự thèm ăn và cân nặng.
Steroid nội tiết tố nam đôi khi được cho dùng nhưng có thể ảnh hưởng xấu đến chức năng gan và có khả năng đẩy nhanh sự phát triển của một số bệnh ung thư như ung thư tuyến tiền liệt.
Thuốc để thay đổi quá trình sản sinh cytokine và tác dụng đang được nghiên cứu (1).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Kadakia KC, Hamilton-Reeves JM, Baracos VE: Current Therapeutic Targets in Cancer Cachexia: A Pathophysiologic Approach. Am Soc Clin Oncol Educ Book 43:e389942, 2023. doi:10.1200/EDBK_389942
