Dung nạp và đề kháng

TheoShalini S. Lynch, PharmD, University of California San Francisco School of Pharmacy
Xem xét bởiEva M. Vivian, PharmD, MS, PhD, University of Wisconsin School of Pharmacy
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa đã sửa đổi Thg 3 2025
v1513392_vi

Dung nạp là tình trạng giảm đáp ứng với thuốc hoặc chất gây nghiện được sử dụng nhiều lần. Kháng thuốc là phát triển khả năng chống lại tác dụng phá hủy trước đó của thuốc do vi sinh vật hoặc tế bào khối u gây ra.

Ví dụ về các loại thuốc và chất gây nghiện gây ra tình trạng dung nạp bao gồm rượu và thuốc phiện. Một cơ chế dung nạp là tăng tốc độ quá trình chuyển hóa, ví dụ bằng cách cảm ứng các enzym gan như các enzym cytochrom P-450. Nhìn chung, tình trạng dung nạp dẫn đến việc tăng liều thuốc cần thiết để đạt được hiệu quả như cũ. Các cơ chế có thể khác là tình trạng giảm ái lực gắn kết giữa thuốc và thụ thể và giảm số lượng thụ thể. Cơ chế gây ra tình trạng dung nạp thuốc không phải lúc nào cũng được biết rõ.

Ví dụ về sự đề kháng bao gồm:

  • Các chủng vi sinh vật có khả năng kháng thuốc khi các chủng này không còn bị tiêu diệt hoặc ức chế bởi các loại thuốc kháng khuẩn có hiệu quả trước đây. Cơ chế này bắt đầu với thay đổi gen do đột biến hoặc mắc phải. Do thuốc kháng khuẩn có hiệu quả trước đây ưu tiên loại bỏ các vi khuẩn không kháng thuốc nên các vi khuẩn kháng thuốc trở thành loài chiếm ưu thế (xem Tổng quan về kháng thuốc kháng khuẩn/kháng thuốc kháng sinh).

  • Các khối u có thể trở nên kháng thuốc nếu phát triển đột biến đề kháng với thuốc chống ung thư và thuốc chống ung thư này được sử dụng lặp lại nhiều lần để loại bỏ các tế bào khối u không kháng thuốc. Ví dụ, nhiều bệnh nhân bị bệnh bạch cầu tủy mạn tính đã trở nên đề kháng với thuốc ức chế tyroxin kinase, imatinib, do có mặt của T315I đột biến.

  • Kháng corticosteroid có thể ảnh hưởng đến việc điều trị một số bệnh như hen phế quản hoặc viêm ruột. Cơ chế của loại kháng này không được hiểu đầy đủ nhưng có thể liên quan đến một số yếu tố khác nhau (ví dụ như nhiễm trùng, căng thẳng oxy hóa, tiếp xúc với chất gây dị ứng, viêm, thiếu vitamin D3, đột biến hoặc khác nhau về gen).

quizzes_lightbulb_red
Test your KnowledgeTake a Quiz!