Bong gân khớp đốt bàn chân-ngón chân (MTP) (ngón chân sân cỏ) là tình trạng bong gân phức hợp dây chằng bàn chân ngón chân cái. Đau xảy ra khi có cử động chủ động và thụ động của khớp bị sưng. Cần chụp X-quang để loại trừ gãy xương. Điều trị bằng cách băng bó, thuốc giảm đau và thường là vật lý trị liệu để giúp ngăn ngừa chứng cứng khớp mạn tính. Đau kéo dài hơn một vài tuần cho thấy tình trạng bong gân nặng hơn có thể cần phẫu thuật phục hồi.
(Xem thêm Đau khớp đốt bàn chân-ngón chân
Căn nguyên của ngón chân sân cỏ
Mặt bàn chân của khớp đốt bàn chân-ngón chân MTP) của ngón chân cái được bao khớp, cơ và gân, cũng như phức hợp xương vừng giữ ổn định.
Cơ chế của ngón chân sân cỏ là động tác gập mu bàn chân cực mạnh của khớp đốt bàn chân-ngón chân của ngón chân cái (hơn 90°; ví dụ: khi gót chân nâng lên khỏi mặt đất đẩy ra để chạy nước rút). Chấn thương này được gọi là ngón chân sân cỏ vì nó được mô tả lần đầu tiên ở các cầu thủ bóng đá chơi trên sân cỏ nhân tạo, vì nó là bề mặt cứng hơn cỏ nên làm tăng lực phân tâm do ngón chân gập lưng trong quá trình đẩy lùi và do đó có nguy cơ duỗi quá mức và ngón chân sân cỏ. Tuy nhiên, ngón chân sân cỏ có thể xảy ra trong bất kỳ môn thể thao nào có chạy nước rút hoặc nhảy gây ép duỗi quá mức ngón chân cái (ví dụ: bóng chày, bóng đá, thể dục dụng cụ). Nó cũng có thể xảy ra lâu dài với duỗi quá mức lặp đi lặp lại của ngón chân cái (ví dụ: khi khiêu vũ). Một số bác sĩ y học thể thao cho rằng giày thể thao có đế mềm sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh ngón chân cái.
Ngoài chấn thương đầu gối và chấn thương cổ chân, ngón chân sân cỏ là chấn thương phổ biến nhất khiến các vận động viên đại học mất thời gian thi đấu.
Các triệu chứng và dấu hiệu của ngón chân sân cỏ
Đau đột ngột ở khớp đốt bàn chân-ngón chân (MTP) của ngón chân cái. Cử động khớp chủ động và thụ động đều bị đau và khớp bị sưng.
Chẩn đoán ngón chân sân cỏ
Chụp X-quang
Chẩn đoán dựa trên lâm sàng, nhưng nên chụp X-quang để loại trừ gãy xương. Như với bất kỳ bong gân nào, mức độ nặng của chấn thương khớp đốt bàn chân-ngón chân của ngón chân cái là độ I, II hoặc III.
Điều trị ngón chân sân cỏ
Các biện pháp hỗ trợ (nghỉ ngơi, băng bó, chườm đá, nâng cao, thuốc giảm đau)
Vật lý trị liệu
Hiếm khi cần phẫu thuật phục hồi
Nói chung, bệnh nhân nên hạn chế hoạt động, chườm đá và băng từ ngón chân cái đến ngón chân thứ hai để cố định một phần khớp đốt bàn chân-ngón chân (MTP) bị tổn thương. Thuốc chống viêm không steroid không kê đơn có thể giúp giảm đau trong thời gian ngắn. Vật lý trị liệu nhằm tăng tính linh hoạt có thể giúp ngăn ngừa cứng khớp đốt bàn chân-ngón chân mạn tính. Đối với chấn thương độ II, việc hạn chế cử động khớp trong quá trình đi lại có thể hiệu quả (ví dụ: đi giày đế cứng, ủng đi bộ hoặc giày có đặt nẹp chỉnh hình). Nếu các triệu chứng, bao gồm cử động khớp hạn chế, kéo dài sau vài tuần (gợi ý bong gân độ III), có thể cần bác sĩ chuyên khoa bàn chân và cổ chân phẫu thuật phục hồi.
Tiên lượng về ngón chân sân cỏ
Đối với chấn thương độ I, các triệu chứng thường hết sau một hoặc hai tuần. Ở chấn thương độ II, các triệu chứng kéo dài > 2 tuần. Trong các chấn thương độ III hiếm gặp (đứt hoàn toàn phức hợp dây chằng bàn chân), các triệu chứng vẫn tồn tại sau vài tuần và bao gồm tiếp tục khó cử động ngón chân cái.
Chấn thương ngón chân sân cỏ không được điều trị có thể dẫn đến cứng khớp đốt bàn chân-ngón chân mạn tính.
Những điểm chính
Ngón chân sân cỏ là tình trạng bong gân của khớp đốt bàn chân-ngón chân (MTP) của ngón chân cái và xảy ra khi ép khớp duỗi quá mức.
Chấn thương này có thể xảy ra trong bất kỳ môn thể thao nào đòi hỏi phải nhảy hoặc cắt bóng đột ngột, đặc biệt là trên sân cỏ nhân tạo.
Giày thể thao ít hỗ trợ và kém mềm dẻo có thể làm tăng nguy cơ chấn thương.
Cần có chẩn đoán chính xác và điều trị thích hợp để giúp ngăn ngừa đau và cứng khớp ngón chân cái mạn tính.
