Mạch máu tiền đạo xảy ra khi các màng có chứa các mạch máu bào thai kết nối dây rốn và rau thai hoặc nằm trong 2 cm trong lỗ trong cổ tử cung. Chẩn đoán bằng siêu âm. Xử trí là theo dõi thai nhi và đỡ đẻ vào khoảng tuần thứ 34, hoặc sớm hơn để phát hiện tình trạng thai nhi ra máu hoặc không an toàn. Nguồn chảy máu ở mạch máu tiền đạo là thai nhi, do đó mất máu có thể làm suy giảm nhanh chóng tình trạng thai nhi.
Mạch máu tiền đạo có thể tự xảy ra (xem hình Mạch máu tiền đạo) hoặc kèm theo các bất thường ở nhau thai, chẳng hạn như dây rốn bám màng. Trong dây rốn bám màng, các mạch máu từ dây rốn chạy qua một phần của màng rau chứ không phải trực tiếp vào bánh rau. Do đó, các mạch máu không được bảo vệ bởi thạch Wharton trong dây rốn, làm cho xuất huyết thai nhi nhiều khả năng xảy ra hơn khi vỡ màng ối.
Mạch máu tiền đạo rất hiếm gặp và tỷ lệ hiện mắc rất khó xác định; tỷ lệ hiện mắc là 1/1300 ca sinh trong một nghiên cứu lớn (1). Tỷ lệ tử vong ở thai nhi có thể tới 60% nếu không phát hiện ra mạch máu tiền đạo trước khi sinh.
Mạch máu tiền đạo
Tài liệu tham khảo chung
1. Zhang W, Geris S, Beta J, Ramadan G, Nicolaides KH, Akolekar R: Prevention of stillbirth: impact of two-stage screening for vasa previa. Ultrasound Obstet Gynecol. 2020;55(5):605-612. doi:10.1002/uog.21953
Các triệu chứng và dấu hiệu của mạch máu tiền đạo
Sự hiện diện kinh điển của mạch máu tiền đạo là chảy máu âm đạo không đau, vỡ ối, và nhịp tim thai chậm.
Chẩn đoán mạch máu tiền đạo
Siêu âm qua âm đạo
Lập bản đồ dòng màu Doppler
Cần phải nghi ngờ chẩn đoán mạch máu tiền đạo dựa trên biểu hiện hoặc kết quả siêu âm thường quy trước khi sinh (1). Chẩn đoán thường được khẳng định bằng siêu âm qua đường âm đạo. Các mạch máu thai có thể được nhìn thấy bên trong các màng đi qua trực tiếp qua hoặc gần lỗ trong cổ tử cung. Lập bản đồ dòng màu Doppler được sử dụng.
Mạch máu tiền đạo phải được phân biệt với sự hiện diện của phần dây rốn (sa dây rốn nằm giữa phần của ngôi và lỗ trong của cổ tử cung), trong đó có thể nhìn thấy các mạch máu bào thai được bọc bằng thạch Wharton có thể được nhìn thấy bao phủ cổ tử cung. Trong sự hiện diện của dây rốn, không giống như trong mạch máu tiền đạo, dây rốn di chuyển ra khỏi cổ tử cung trong quá trình đánh giá siêu âm; trong mạch máu tiền đạo, dây rốn được cố định tại chỗ.
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. Society of Maternal-Fetal (SMFM) Publications Committee, Sinkey RG, Odibo AO, Dashe JS: #37: Diagnosis and management of vasa previa. Am J Obstet Gynecol 213(5):615-619, 2015 doi:10.1016/j.ajog.2015.08.031
Điều trị mạch máu tiền đạo
Theo dõi trước sinh để phát hiện sự chèn ép dây rốn
Sinh mổ
Quản lý trước sinh của mạch máu tiền đạo là một vấn đề gây tranh cãi, một phần vì thiếu các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên. Tại hầu hết các trung tâm, thử nghiệm không gây căng thẳng được thực hiện một hoặc hai lần một tuần, bắt đầu từ tuần thứ 28 đến tuần thứ 30. Mục đích là để phát hiện sự chèn ép của dây rốn. Có thể nhập viện để theo dõi thai nhi và mẹ ở khoảng 30 tuần đến 34 tuần tuổi thai, hoặc 1 tuần đến 2 tuần trước khi sinh theo lịch trình. Theo dõi thai nhi nội trú có thể liên tục hoặc diễn ra 6 tiếng đến 8 tiếng một lần.
Corticosteroid được sử dụng để đẩy nhanh sự trưởng thành của phổi thai nhi nếu ra máu xảy ra hoặc trong vòng 7 ngày sau khi sinh theo kế hoạch.
Sinh mổ khẩn cấp thường được chỉ định nếu xảy ra bất kỳ trường hợp nào sau đây:
Vỡ ối trước khi chuyển dạ xảy ra.
Chảy máu âm đạo tiếp tục.
Tình trạng thai là không bảo đảm
Nếu không có vấn đề nào trong số này xảy ra và chuyển dạ không xảy ra, bác sĩ lâm sàng có thể đề nghị lên lịch sinh mổ. SInh mổ từ 34 đến 37 tuần được gợi ý, nhưng thời gian sinh con vẫn còn nhiều tranh cãi; một số bằng chứng cho thấy việc sinh con nên từ 34 đến 35 tuần (1).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. American College of Obstetricians and Gynecologists’ Committee on Obstetric Practice, Society for Maternal-Fetal Medicine: Medically indicated late-preterm and early-term deliveries: ACOG Committee Opinion, Number 831. Obstet Gynecol 138 (1):e35–e39, 2021. doi: 10.1097/AOG.0000000000004447
Những điểm chính
Mạch máu tiền đạo xảy ra khi các màng có chứa các mạch máu bào thai kết nối dây rốn và rau thai hoặc nằm trong 2 cm trong lỗ trong cổ tử cung.
Mạch máu tiền đạo có thể được đi kèm với các bất thường rau thai khác, chẳng hạn như dây rốn bám màng, làm tăng nguy cơ xuất huyết của bào thai khi vỡ màng ối.
Nghi ngờ mạch máu tiền đạo dựa trên các triệu chứng và (chảy máu âm đạo không đau, vỡ màng ối, nhịp tim thai chậm) và/hoặc phát hiện trong siêu âm trước sinh định kỳ.
Sử dụng siêu âm đường âm đạo để xác nhận mạch máu tiền đạo và phân biệt nó (dây rốn cố định) với dây rốn hiện diện trước ngôi (dây di động).
Kiểm tra tình trạng chèn ép dây rốn bằng thử nghiệm không gây căng thẳng, có thể một lần hoặc hai lần một tuần, bắt đầu từ tuần thứ 28 đến tuần thứ 30.
Lên kế hoạch mổ lấy thai, hoặc nếu xảy ra vỡ ối trước khi chuyển dạ, tiếp tục ra máu âm đạo hoặc tình trạng thai nhi không yên tâm, hãy thực hiện mổ lấy thai khẩn cấp.
