Chấn thương vật tù lên vùng mặt có thể dẫn đến vỡ xương hàm cũng như các xương khác của vùng mặt giữa. Triệu chứng phụ thuộc vào vị trí gãy. Chụp X-quang nha khoa hoặc CT để chẩn đoán. Điều trị bao gồm phẫu thuật và/hoặc cố định ngoài.
Gãy xương hàm dưới cần được nghĩ đến ở những bệnh nhân trật khớp cắn sau chấn thương hoặc có sưng nề và đau ở vùng hàm dưới. Các dấu hiệu khác bao gồm hở diện cắn, mất liên tục gờ chân răng, tê bì theo diện chi phối cảm giác của thần kinh chân răng dưới hoặc của thần kinh cằm. Một số loại gãy xương gây mất vững rõ. Gãy lồi cầu xương hàm dưới thường gây đau vùng trước tai, sưng nề, hạn chế mở miệng (cứng hàm). Khi một bên lồi cầu xương hàm dưới bị gãy, xương hàm sẽ bị lệch sang bên gãy lúc mở miệng.
Gãy xương vùng mặt giữa bao gồm từ gờ trên ổ mắt đến vùng răng hàm trên, có thể gây ra biến dạng đường viền má, gò má, cung gò má hoặc gờ ổ mắt. Phân loại Le Fort (xem hình Phân loại Le Fort về gãy xương vùng giữa mặt) có thể được sử dụng để mô tả gãy xương vùng giữa mặt. Chấn thương gây trật khớp cắn và gãy gờ chân răng trên có thể làm đến tổn thương gãy xương hàm trên, ảnh hưởng tới mặt nhai.
Vỡ sàn ổ mắt có các dấu hiệu như tê bì theo chi phối thần kinh dưới ổ mắt, lõm mắt hoặc nhìn đôi. Chấn thương gần hốc mắt cần được khám mắt bao gồm đánh giá tối thiểu về thị lực, đồng tử và chuyển động ngoại nhãn (xem thêm Gãy hốc mắt).
Gãy cung gò má có triệu chứng như cứng hàm và mất mạch liên tục khi sờ dọc cung gò má. Trầm cảm ở má cùng bên có thể hoặc không thể nhìn thấy ban đầu do sưng.
Các chấn thương nghiêm trọng đủ để gây tổn thương khối xương mặt thì cũng có thể gây ra tổn thương não và cột sống cổ kèm theo. Trong các chấn thương nghiêm trọng, hiện tượng máu tụ và phù nề do gãy xương vùng mặt có thể làm tổn thương chèn ép đường thở.
Phân loại gãy xương vùng giữa mặt của Le Fort
I: Chỉ hàm dưới; II: Vòng dưới hốc mắt; III: Bong hoàn toàn phần giữa mặt ra khỏi hộp sọ (tách rời sọ-mặt). |
Chẩn đoán gãy xương hàm dưới và gãy xương tầng giữa mặt
X-quang và/hoặc CT
THƯ VIỆN HÌNH ẢNH KHOA HỌC
DU CANE MEDICAL IMAGING LTD/SCIENCE PHOTO LIBRARY
Chụp X-quang toàn bộ răng được ưu tiên trong các trường hợp gãy biệt lập hàm dưới. CT đa dãy (lát mỏng 1mm) trên mặt phẳng axial và coronal cần được tiến hành để chẩn đoán các gãy xương vùng mặt.
Điều trị gãy xương hàm dưới và gãy tầng giữa mặt
Xử lý gãy xương
Đôi khi cần đặt ống nội khí quản, kháng sinh
Có thể cần phải đặt ống nội khí quản đường miệng để duy trì thông khí ở những bệnh nhân có tụ máu, phù nề hoặc khiếm khuyết phần mềm lớn. Điều trị dứt điểm chấn thương hàm mặt rất phức tạp và có thể bao gồm cả việc cố định xương bên trong.
Gãy xương ổ răng
Các gãy xương ổ răng được coi là gãy hở. Chúng cần được chỉ định điều trị kháng sinh dự phòng (thông thường với kháng sinh phổ rộng có hiệu quả đặc biệt trên vi khuẩn kỵ khí, chẳng hạn như penicillin) cả đường tiêm hoặc uống.
Gãy xương hàm dưới
Đối với những trường hợp gãy xương hàm dưới, việc điều trị bao gồm chế độ ăn đồ mềm đơn thuần, cố định cứng hàm trên và hàm dưới (buộc cứng hàm), mổ mở cố định vững chắc, hoặc cả hai. Nếu có khả năng cố định vững chắc trong những giờ đầu sau khi chấn thương, việc khâu kín các tổn thương môi hay miệng nên được trì hoãn đến sau khi nắn chỉnh lại được ổ gãy xương. Trong những trường hợp cố định cứng hàm, các thanh kim loại (dạng thanh vòm) được gắn vào bề mặt má của các răng hàm trên và răng hàm dưới sau khi đã nắn chỉnh đặt lại diện khớp cắn. Bệnh nhân cố định cứng hàm luôn cần mang theo dụng cụ cắt chỉ thép đề phòng trường hợp nôn. Việc cố định sớm được yêu cầu mặc dù nó có thể cần phải vài tuần để khỏi. Hạn chế ăn các đồ ăn dạng nước, đồ xay nhuyễn hay thực phẩm chức năng.
Bởi vì chỉ có thể chải một phần bề mặt răng, kiểm soát việc hình thành mảng bám, nhiễm trùng và chứng hôi miệng được thực hiện bằng cách rửa sạch 60 giây với 30 ml chlorhexidine 0,12% vào mỗi buổi sáng và buổi tối. Các bài tập mở miệng thường giúp phục hồi chức năng sau khi kết thúc cố định.
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Gãy lồi cầu xương hàm có thể chỉ cần cố định ăn rắn 2 đến 3 tuần, sau đó là chế độ ăn mềm. Tuy nhiên, những trường hợp lồi cầu bị gầy nát, di lệch cả 2 bên cần mổ mở nắn chỉnh và cố định vững. Gãy lồi cầu ở trẻ em không nên cố định cứng chắc vì có thể dẫn đến hiện tượng viêm dính khớp và phát triển dị dạng khuôn mặt. Thường cố định dẻo (đàn hồi) 5 đến 10 ngày là đủ.
Chấn thương vùng mặt giữa
Gãy xương vùng mặt giữa được chỉ định phẫu thuật nếu gây sai khớp cắn, nhìn đôi, tê bì theo chi phối thần kinh dưới ổ mắt, hoặc biến dạng thẩm mĩ không thể chấp nhận được. Điều trị phẫu thuật thường là cố định bên trong bằng cách sử dụng nẹp vít. Phẫu thuật thường có thể bị trì hoãn cho đến khi giảm phù nề, đặc biệt khi chỉ định phẫu thuật còn chưa chắc chắn. Tuy nhiên, nếu phẫu thuật là cần thiết, tốt nhất nên thực hiện trong vòng 14 ngày kể từ ngày bị thương vì sau thời gian này, can xương có thể khiến việc nắn chỉnh gặp khó khăn.
