Trào ngược bàng quang niệu quản và bệnh thận do trào ngược

Chẩn đoán nghi ngờ trước khi sinh nếu siêu âm, được thực hiện vì tiền sử gia đình hoặc vì những lý do không liên quan, cho thấy thận ứ nước; 10% đến 40% số bệnh nhân này được chẩn đoán sau sinh bị trào ngược bàng quang niệu quản (VUR) (1, 2).

Trào ngược bàng quang niệu quản được nghĩ đến sau sinh ở những bệnh nhân có một trong các dấu hiệu sau:

• Nhiễm trùng đường tiểu ở tuổi ≤ 3

• Nhiễm trùng đường tiểu có sốt ở tuổi ≤ 5

• Nhiễm trùng đường tiểu tái diễn ở trẻ em

• Nhiễm trùng đường tiểu ở nam giới

• Tiền sử gia đình bị bệnh, chẳng hạn như anh chị em ruột có trào ngược bàng quang niệu quản (còn đang tranh cãi)

• Người lớn (hoặc trẻ em > 5 tuổi) có nhiễm trùng đường tiểu tái diễn với kết quả siêu âm biểu hiện có sẹo thận hoặc một bất thường giải phẫu đường tiểu

Các bất thường về xét nghiệm có thể bao gồm protein niệu, mất natri, tăng kali máu, toan chuyển hóa, suy thận hoặc kết hợp.

Xét nghiệm cho những bệnh nhân này với chụp xạ hình bàng quang hoặc chụp niệu đạo bàng quang khi tiểu. Bởi vì các xét nghiệm này liên quan đến việc đặt ống thông bàng quang (và nguy cơ nhiễm trùng đường tiểu) cũng như tiếp xúc với phóng xạ, mức độ cần để chỉ định các xét nghiệm này có thể còn gây tranh cãi. Một số chuyên gia khuyến cáo chụp bàng quang niệu quản khi tiểu hoặc chụp xạ hình bàng quang nếu có tiền sử gia đình bị bệnh rõ ràng hoặc nếu siêu âm thận sau sinh rõ ràng hoặc có bất thường kéo dài; tuy nhiên, vẫn chưa rõ là liệu siêu âm thận có đủ nhạy để phát hiện trào ngược bàng quang niệu quản hay không. Chụp DMSA có thể được thực hiện ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ em có nhiễm trùng đường tiểu được liệt kê phía trên.

Ở trẻ lớn hơn mà trào ngược không còn hoạt động, chụp bàng quang niệu quản khi tiểu có thể không thấy trào ngược, mặc dù chụp DMSA cho thấy có sẹo thận; nội soi bàng quang có thể phát hiện bằng chứng trào ngược trước đó tại lỗ niệu quản có thể chứng minh được chứng trào ngược trước đây ở lỗ niệu quản. Do đó, chụp DMSA và nội soi bàng quang có thể được thực hiện nếu nghi ngờ có trào ngược trước đó nhưng không được chẩn đoán.

Sinh thiết thận ở giai đoạn muộn này cho thấy viêm thận kẽ-ống thận mạn tính và xơ hóa cầu thận ổ, gây ra protein niệu nhẹ (1 đến 1,5 g/ngày) đến protein niệu ngưỡng thận hư (3,5 g/ngày).

1. 1. van Eerde AM, Meutgeert MH, de Jong TPVM, et al: Vesico-ureteral reflux in children with prenatally detected hydronephrosis: A systematic review. Ultrasound Obstet Gynecol 29(4):463-469, 2007. doi: 10.1002/uog.3975

2. 2. Valavi E, Nickavar A, Parsamanesh M: Reliability of sonography for the prediction of vesicoureteral reflux in children with mild hydronephrosis. J Diagnostic Medical Sonography 37(4):353-357, 2021 doi:10.1177/8756479321990642